Luisteren

Leiders tonen hun kwaliteit voor een belangrijk deel in hun wijze van communiceren en hun besluitvaardigheid. Capaciteiten die de servant leader kracht en inhoud geeft door zich er op te richten heel aandachtig naar de ander te luisteren: voor de ander wordt duidelijk, dat je begrijpt wat hem bezighoudt. Servant leaders willen de werkelijke intenties van een groep mensen leren kennen en helpen verhelderen. Ze willen open staan voor wat gezegd en vooral niet(!) gezegd wordt.

Empathie

Servant leaders streven er naar anderen te begrijpen op een empatische, invoelende wijze. Mensen hebben het nodig geaccepteerd en herkend te worden in hun specifieke en unieke persoonlijkheid. Men gaat uit van de goede intenties van medewerkers en verwerpt ze niet als mens, ook als men gedwongen is hun gedrag of optreden af te wijzen. De succesvolle servant leader is een bekwaam invoelend luisteraar.

Heel maken

Verhoudingen herstellen en ‘helen’ is een krachtig instrument voor transformatie en integratie. Een van de krachtigste aspecten van Servant Leadership is haar vermogen tot het ‘helen’ van iemands eigen persoon(-lijkheid) en de relaties met anderen. Veel mensen zijn persoonlijk niet in balans en hebben een verscheidenheid aan emotionele blessures opgedaan. Dit is onderdeel van mens-zijn, maar servant leaders herkennen hun mogelijkheid om degene met wie ze in contact komen te helpen ‘heel’ te worden, met zichzelf in harmonie te komen.

Bewustzijn

Bewustzijn in het algemeen en zelfbewustzijn in het bijzonder maken de servant leader sterk. Wanneer men zich verplicht tot het cultiveren van bewustzijn / oplettendheid kan men zich de schrik op de hals halen: je weet maar nooit wat je kunt ontdekken! Bewustzijn helpt om onderwerpen te begrijpen die te maken hebben met waarden en keuzes. Het stelt iemand in staat om de meeste situaties in en vanuit hun totaliteit te bezien.

Overtuigen

Een andere karakteristiek van servant leaders is te vertrouwen op ‘uitleggen en overtuigen’ in plaats van zich te beroepen op hun ‘positie in de organisatie’. Ze zoeken de dialoog, waarin recht gedaan wordt aan ieders mening en gevoel, in tegenstelling tot het debat dat vaak één winnaar en vele verliezers kent. Ze proberen anderen niet tot meegaandheid te dwingen, maar hen met hun visie en argumenten te overtuigen. Met hun enthousiasme inspireren en motiveren zij hun medewerkers. Dit is één van de duidelijkste verschillen tussen het traditionele autoritaire model en Servant Leadership. Een servant leader weet dat consensus en commitment basisvoorwaarden zijn om visie en missie in praktijk te brengen en te operationaliseren.

Conceptualiseren

Servant leaders worden gekenmerkt door hun vaardigheid ‘grote dromen te dromen’ en visie te ontwikkelen. Ze denken verder dan de realiteit van vandaag. Hun inspiratie kunnen ze overdragen op en delen met anderen; zo groeit hun visie. Op aanstekelijke wijze weten zij medewerkers enthousiast te maken voor hun missie.

Voor veel managers is deze eigenschap een vaardigheid die discipline en oefening vraagt. Traditionele managers worden in beslag genomen door operationele ‘short-term’ doelen. De manager die servant leader wil zijn moet zijn of haar denken verbreden tot conceptueel denken. Van daaruit kijkend komen ze veelal tot andere besluiten. Dit is bij uitstek een taak voor een directie of een raad van bestuur. Helaas worden ze te vaak bezig gehouden door de dagelijkse gang van zaken, waardoor ze er niet in slagen het visionaire concept van hun organisatie of bedrijf te ontwikkelen. Servant leaders zijn geroepen een zorgvuldig evenwicht te zoeken tussen conceptueel denken en een op de realiteit van vandaag gerichte benadering: dat maakt hen hoogst effectief.

Vooruitzien

De vaardigheid om de vermoedelijke consequentie van een situatie te ‘voorzien’ (een mogelijkheid die nauw verbonden is met conceptualiseren) is moeilijk te definiëren maar gemakkelijk te herkennen: zien doet kennen. Vooruitzien stelt de servant leader in staat tot het begrijpen van de lessen van het verleden, de realiteit van het heden en de vermoedelijke consequenties van een beslissing voor de toekomst.

Vooruitzien is diep geworteld in de intuïtie. Sommigen zijn er mee geboren, anderen ontwikkelen het. In de wereld van leidinggeven is het een onontgonnen gebied. Het doet denken aan de wijze waarop ondernemers feilloos nieuwe trends aanvoelen en daar hun succes aan danken.

‘Beheren’ in plaats van ‘bezitten’

Peter Block -schrijver van ‘Stewardship’ en ‘The empowered Manager’- definieerde het zo: ‘Holding something in trust for another’. Greenleaf keek zo naar organisaties: ‘Bestuur, directie, staf en medewerkers spelen elk een essentiële rol om hun organisatie in stand te houden ten gunste van het grotere goed van de samenleving als geheel’ Net als stewardship kent Servant Leadership dienstbaarheid aan de behoeften van de ander als uitgangspunt. Nadruk valt niet op controle maar op openheid en overtuiging.

Inzet voor de groei van mensen

Servant leaders geloven in de intrinsieke waarde van mensen die meer is dan het concrete werk dat ze verrichten. Vandaar dat de servant leader zeer betrokken is bij en zich verantwoordelijk weet voor de persoonlijke en professionele groei van ieder individu in zijn of haar organisatie. In de praktijk kan dat (onder andere) betekenen het beschikbaar stellen van middelen en faciliteiten, het tonen van persoonlijke interesse voor ieders ideeën en voorstellen, het bevorderen van de betrokkenheid van medewerkers bij besluitvormingsprocessen en – last but not least- actieve hulp bij het zoeken van nieuw werk voor een ontslagen medewerker.

Bouwen aan gemeenschap

Servant leaders zijn zich er van bewust, dat er veel verloren is gegaan in de recente geschiedenis. Het menselijk leven wordt naar vorm en inhoud niet meer bepaald door kleine gemeenschappen, maar vooral door grote instituties. Dit bewustzijn brengt de servant leader er toe zich actief bezig te houden met het vormen van ‘echte’ gemeenschap en verbondenheid onder de mensen die binnen een bedrijf of organisatie werken. Deze inzet komt evenwel niet in mindering op de aandacht voor ‘community-building’ in de (locale) samenleving.